Beliau ialah al-Imam al-’Allamah al-Usuli al-Muhaddis al-Mufassir as-Sayyid Siddiq bin Hasan bin Ali bin Lutfullah al-Husaini al-Bukhari al-Qinnauji. Nasab beliau berakhir pada Imam Husein, cucu terkecil dari Ali bin Abi Talib radiyallahu ‘anhu.
Beliau dilahirkan pada bulan Jamadilawal tahun 1248 H/1832M di negeri Berlhi tanah air datuknya yang terdekat dari pihak ibu. Kemudian keluarga beliau pindah ke kota Qinnauj, tanah air datuk-datuknya. Ketika tahun keenam ayahnya wafat, tinggallah dia di bawah asuhan ibunya dalam keadaan yatim. Sejak kecil, Siddiq tumbuh sebagai seorang yang afif (memelihara diri), bersih dan cinta kepada ilmu dan para ulama.
Ilmu dan Belajarnya
Beliau safar ke Delhi untuk menyempurnakan pelajarannya di sana. Beliau bersungguh-sungguh mendalami al-Quran dan as-Sunnah dan membukukan ilmu keduanya. Beliau memiliki keinginan yang kuat untuk mengumpulkan buku-buku, mendapatkan pemahaman tambahan dalam membacanya serta meraih faedah-faedahnya, khususnya kitab-kitab tafsir, hadits dan ushul. Kemudian beliau safar ke Bahubal untuk mencari biaya penyambung hidup beliau. Di sana beliau mendapatkan faedah besar, yaitu menikah dengan Ratu Bahubal dan beliau digelari dengan Nawwab Jaah Amirul Malik bi Hadar.
Guru-gurunya
Guru beliau cukup banyak, di antaranya Syeikh Muhamad Ya’qub, saudara Syeikh Muhammad Ishaq cucu Syeikh al-Muhaddis Abdul Aziz Ad-Dahlawi. Di antara guru beliau juga Syeikh al-Qadi Husein bin al-Muhsin As-Sa’bi al-Ansari al-Yamani al-Hadidi, murid dari Asy-Syarif Imam Muhammad bin Nashir Al-Hazimi murid dari Imam Asy-Syaukani. Guru beliau juga adalah Syeikh Abdul Haq bin Fadl al-Hindi, murid dari Imam Asy-Syaukani juga dan masih banyak lagi.
Karya-karyanya
Dalam mengarang, beliau memiliki kemampuan yang menakjubkan, iaitu dapat menulis beberapa kitab dalam satu hari dan mengarang beberapa kitab tebal dalam beberapa hari. Karya beliau dalam beberapa bahasa hingga 222 buah. Demikian yang dihimpun oleh Syeikh Abdul Hakim Syafaruddin, pentashih dan penta’liq kitab At-Taajul Mukallal. Beliau berkata, “Di antaranya 54 berbahasa Arab, 42 berbahasa Parsi dan 107 dengan bahasa Urdu”. Dan beliau belumlah menghitung jumlah yang sebenarnya.
Kitab-kitab beliau memenuhi dan mencapai segala penjuru dunia islam. Banyak para ulama tafsir dan hadits yang menulis risalah tentang beliau yang berisi pujian kepada kitab-kitabnya dan mendoakan kebaikan kepada beliau. Beliau juga dianggap sebagai tokoh kebangkitan Islam dan mujaddid. Di antara karya beliau yang tercetak dengan bahasa Arab:
• Fathu Bayaan fi Maqashisil Qur’an
• Nailul Maran min Tafsiiri Aayatil Ahkam
• Ad-Dinul Khalish
• Husnul Uswah bimaa Tsabata ‘anilhiwa Rasuulihi fin Niswah
• ‘Aunul Bari bi Halli Adillatil Bukhari
• As-Sirajul Wahhaj min Kasyfi Mathaalihi Shahihi Muslim bin Al-Hajjaj
• Al-Hittah fi Dzikrish Shihabis Sittah
• Quthfus tsamar fii Aqidatil Atsar
• Al-Ilmu Khaffaq fil Ilmil Itsiqaq
• Abjadul Ulum
Dan masih banyak lagi.
Wafatnya
Beliau wafat pada tahun 1307 H, bertepatan dengan 1889 M. Maka masa kehidupan beliau adalah 59 tahun qamariyah atau 57 tahun syamsiah. Semoga Allah merahmati beliau dengan rahmat yang luas.
Rujukan:
Indahnya Surga Dahsyatnya Neraka, karya Syeikh Ali Hasan, terbitan Pustaka Al-Haura’, Jogjakarta, halaman 81-84
Catatan:
Di atas beliau digelari dengan al-’Allamah al-Usuli al-Muhaddis al-Mufassir as-Sayyid. Ertinya adalah sebagai berikut:
• al-’Allamah : Orang yang banyak sekali ilmunya
• al-Usuli: Ahli ilmu usul (ilmu-ilmu dasar dalam agama)
• al-Muhaddis: Ahli dalam ilmu hadis
• al-Mufassir: Ahli tafsir
• Adapun as-Sayyid, belum didapatkan maksudnya apa. Mungkin beliau digelari dengan as-Sayyid kerana beliau masih keturunan Ali bin Abi Talib radiyallahu ‘anhu, wallahua’lam.